روز گذشته اما اين رئيس سازمان غذا و داروي ايران بود كه يك‌بار ديگر اين موضوع را داغ كرد و از مصرف بالاي اين مواد در ايران گفت. دكتر رسول ديناروند با اعلام اينكه ايران از نظر جمعيت هفدهمين كشور جهان است اما هفتمين كشور مصرف‌كننده لوازم آرايشي محسوب مي‌شود، تأكيد كرد بيشتر فرآورده‌هاي آرايشي و بهداشتي معروف قاچاق هستند. اذعان به قاچاق بودن اين مواد از سوي يك مقام رسمي در وزارت بهداشت را مي‌توان مساوي استفاده گسترده مردم از محصولاتي كه الزاما استاندارد نيستند و ممكن است سلامتي‌شان را تهديد كند دانست. او هم البته تاكيد مي‌كند كه از ميزان قاچاق و مصرف اين مواد نمي‌توان آمار دقيقي داد اما دست‌كم پاي يك ميليارد دلار در سال در ميان است.
آمار از كجا مي‌آيند؟
علاوه بر تأكيد رئيس سازمان غذا و دارو بر اينكه ايران هفتمين رتبه مصرف لوازم آرايشي در جهان را دارد، آمار بين‌المللي كه پيش از اين در رسانه‌ها منعكس شده هم روي همين عدد تأكيد دارد. اما اين رتبه چگونه به‌دست آمده است؟ اين آمار در آوريل سال 2010 اعلام شد و براساس آن ايران 29درصد بازار مصرف لوازم آرايشي خاورميانه را به‌خود اختصاص داده بود. ابتدا خبرگزاري فرانس پرس به نقل از روزنامه انگليسي زبان ايران ديلي چاپ تهران و بنا به تحقيقات يك ارگان پژوهشي به‌نام TMBA اين رتبه را منتشر كرد. با توجه به برداشت‌هاي فرهنگي از جامعه ايران اين آمار بلافاصله در روزنامه انگليسي اينديپندنت و بعد بقيه رسانه‌ها بازنشر و تكرار شد. با گذشت نزديك به 4سال همچنان به همين آمار استناد مي‌شود درحالي‌كه جزئيات يا شيوه به‌دست‌آوردن آن مشخص نشده است. چه اينكه هيچ خبري يا نشاني از 6كشور قبل يا كشورهاي بعد ايران منتشر نشده است.
رتبه ايران هر چه باشد اين را نمي‌توان انكار كرد كه مصرف لوازم آرايشي در ايران بالاست. اينكه در هر چهارراهي بساط دستفروشي هست كه چند قلم لوازم آرايشي مختلف را به نازل‌ترين قيمت عرضه مي‌كند، سرانگشتي‌ترين حساب و كتاب‌ها هم نشان مي‌دهد اين لوازم كمترين نسبتي با حداقل استاندارد‌ها هم ندارند كه اگر داشتند اينقدر ارزان عرضه نمي‌شدند. بخش زيادي از محصولات گران‌قيمت عرضه شده هم آنطور كه رئيس سازمان غذا و دارو خبر داده احتمالا قاچاق هستند. بازار لوازم آرايشي حتما آنقدر پر سود هست كه با وجود تحريم‌ها شركت‌هاي سازنده لوازم آرايشي از بازار ايران دل نكنده‌اند. ايران بعد از عربستان بزرگ‌ترين بازار مصرف لوازم آرايشي در خاورميانه است. قاچاق مواد آرايشي از مبادي غرب و جنوب جاي واردات رسمي را پركرده و اجناس مشابه آسيايي هم از سوي ديگر نياز‌هاي اين جمعيت بزرگ را تأمين مي‌كنند.
آرايش مردان
قبلا كار سلماني‌ها كوتاه كردن ريش و مو بود كه بيشتر اوقات اصلا «مدل» نداشت و براي همه يك شكل انجام مي‌شد اما حالا فهرست خدمات سلماني‌ها بلندتر شده است. مرداني هم هستند كه در خانه براي پوستشان كرم «اسكراب» مي‌گذارند تا از آن لايه‌برداري كنند. بيشتر اين اتفاقات خانگي و خودآموز مي‌افتد اما به‌عنوان مثال استفاده از بعضي ماسك‌هاي زيبايي نياز به مهارت كافي براي ماساژ دادن دارد وگرنه تمام جوش‌ها و نقطه‌هاي سياه پوست را برنمي‌دارد. حالا انگار كه اين بازار مشتري‌هاي جديدي هم براي خودش پيدا كرده است. اگر مردان هم بخواهند به زنان در استفاده از لوازم آرايشي كمك كنند بايد هر روز حجم و وزن قابل توجهي از اين مواد مصرف شود. مدتي قبل يك آسيب‌شناس اعلام كرد كه 7درصد مردان ايراني از لوازم آرايشي استفاده مي‌كنند. مصطفي فروتن اين را هم گفته بود كه 12درصد بازار مصرف لوازم آرايشي در اختيار اين گروه است. عليرضا. ع كه يك مغازه سلماني كوچك با يك صندلي دارد مي‌گويد:«مشكل از وقتي شروع شد كه آموزشگاه‌هاي آرايشگري مردانه زياد شدند و سه، چهار ماهه مدرك آرايشگري مي‌دادند. كساني كه از اين آموزشگاه‌ها بيرون مي‌آمدند مثل فارغ‌التحصيلان دانشگاه‌ها وارد بازار كار شدند و كاري پيدا نكردند، چون نمي‌توانستند درست مو بزنند براي همين انواع روش‌هاي ابتكاري را به‌وجود آوردند تا مشتري جذب كنند. »
حقايق بزك شده در بازار لوازم آرايشي ايران
اينطور كه عليرضا مي‌گويد راه و رسم آرايش مردان به‌تدريج در حال جدا كردن مسير خود از آرايش‌هاي زنانه است. يك دهه قبل «گلت» زدن و صاف كردن مو بين پسر‌هاي جوان رواج پيدا كرده بود. محلولي بسيار قوي كه آرايشگران مي‌گفتند 60درصد فرمالين دارد درحالي‌كه رنگ موها تنها 2درصد فرمالين دارند براي همين هم ادعا مي‌شد كه موهاي مردان در مقابل اين ماده شيميايي قوي مقاومت نمي‌كند. حالا نسل ديگري از مواد آرايشي براي مردان كاربرد پيدا كرده‌اند؛ موادي كه هر روز در لابه‌لاي صفحات پررنگ و لعاب مجلات خانوادگي و جوان پسند تبليغ مي‌شوند. يكي از بازار‌هاي آرايش مردانه در اختيار فوتباليست‌هاست كه هرازگاهي پاي « منشوري» شدن را به ميان مي‌كشد. در جريان بازي‌هاي اخير تيم فوتبال ايران در برزيل مدل موي يكي از بازيكنان مورد توجه رسانه‌ها قرار گرفت و جان تازه‌اي به آرايشگر‌هاي اين صنف داد. هيچ اطلاعات مشخصي از آرايش مردان در دست نيست. تنها مي‌توان به برخي مشاهدات فردي تكيه كرد و ديد كه « ابرو برداشتن» براي مردان كه يك دهه قبل غيرعادي به شمار مي‌آمد، اكنون به اندازه گذشته قبيح يا دست‌كم عجيب نيست و حالا با نام نيمه‌رسمي «كار ابرو» چندان جلب توجه نمي‌كند. بعضي‌ها هم دليل ديگري براي استفاده از لوازم آرايشي دارند؛ مثلا پوشاندن سياهي سيگار كشيدن روي لب‌ها يا ترميم گود افتادن و آسيب‌هايي كه مصرف موادمخدر به پوست اطراف چشم‌ها مي‌زنند.
تبليغ براي مردان
جاي ديگري كه به‌عنوان بازار لوازم آرايشي شناخته مي‌شود بخشي از خيابان منوچهري است. اينجا مي‌شود مواد و بيشتر از آن ابزار‌هاي آرايشي را پيدا كرد. تقريبا هيچ ماده خاصي نيست كه فقط براي مردان ساخته شده باشد، اما برخي از آنها مانند بعضي ژل‌هاي شست‌وشوي پوست براي استفاده مردان شهرت پيدا كرده‌اند. تنها محصول صرفا مردانه انواع رنگ‌مو‌هاي سبكي است كه مي‌تواند موهاي تازه سفيد شده را تيره‌كند و پير شدن را عقب بيندازد. جالب اينكه از تصوير يك بازيگر هاليوودي روي بسته‌بندي «سوبارو» استفاده شده كه با ويژگي موهاي جو گندمي‌اش شناخته مي‌شود. در تبليغات روي جعبه موهاي بازيگر به شكلي غيرعادي رنگ شده است. مهم‌تر از بي‌توجهي اقتصادي به اين بازار، بي‌توجهي جامعه‌شناختي به آن است. يك جامعه‌شناس و پژوهشگر اجتماعي با هشدار نسبت به افزايش استفاده از لوازم آرايشي در ميان جوانان گفت: بررسي‌ها نشان مي‌دهد سن استفاده از مواد آرايشي به دوران دبستان رسيده است. هشدار دكتر امان‌الله قرايي‌مقدم جامعه‌شناس درباره اين موضوع به 4سال قبل برمي‌گردد كه گفته بود: «استفاده از لوازم آرايشي در سال‌هاي اخير تنها خاص زنان نيست بلكه اين مسئله به شيوه‌هاي مختلف در بين مردان نيز افزايش پيدا كرده است. همچنين بررسي‌ها نشان مي‌دهد سن استفاده از مواد آرايشي به دوران دبستان رسيده است.» آيا بازار آرايش صورت خودش را هم بزك دوزك كرده و مانع از ديدن حقايق واقعي اين ماجرا شده است؟
نظر شما